Саровтааҕы манастыырга Нижегородскай губерния епархиятын саҥа баһылыгынан анаммыт архиерей тиийэн кэлбит. Кини Таҥара тапталлааҕын айыыга маарыннаах Серафим туһунан элбэҕи истибит эрээри, баачыка дьиктилэрин туһунан кэпсээннэри итэҕэйбэтэ эбитэ үһү.
Архиерейы куолакал бөҕөнөн көрсөннөр, храмҥа киллэрбиттэр, онтон архиерейдар түһэр хосторугар илдьибиттэр. Өрүү буоларын курдук, күндүлээбиттэр-маанылаабыттар. Сарсыныгар архиерейдыы үрдүк чыыннаах улуу сулууспа өрөгөйө буолбут. Сулууспа кэнниттэн архиерей манастыыры кэрийэн көрбүт уонна ыйыппыт: «Оттон Серафим аҕа ханна олороруй?» – диэн.
Баачыка ол кэмҥэ манастыырга буолбакка, иччитэх сиргэ – тыаҕа соҕотоҕун бүгэр үүтээн келиятыгар – олороро. Архиерейга аттары көлүйбүттэр. Кыһын эбит, Саров түҥ тыатын киһи мээнэ сылдьыбат хаара үллүктээн турбут…
Архиерей нэһиилэ тиийбит. Ону даҕаны тиһэҕэр аттара эстэннэр, атыттары кытта бэйэтэ эмиэ халыҥ хаарынан сатыылаан.
…Баачыка кинини бэргэһэтэ (клобуга) суох төбө сыгынньах утары тиийэн көрсүбүт уонна, архиерей атаҕар төбөтүнэн хаарга батары түһэн, бокулуон уурбут. «Сибэтиэй Аҕа Баһылык! Быстыбыт сордооҕу, аньыылааҕы миигин алҕаа! – диэбит. – Алҕаа, баачыка!» Кини архиерейы даҕаны өрүү «баачыка» да «баачыка» диирэ.
Архиерей алҕаан баран үүтээҥҥэ ааһа турбут. Баачыка кинини кэнниттэн ситэн тоҕоноҕун анныттан ылан, өйөөн тириэрдибит. Арыалдьыттар кэтэһэ хаалбыттар.
Киирэннэр, Таҥараҕа үҥпүттэр, олорбуттар. Баачыка онно бэйэтэ бэйэтигэр эппит: «Дьэ, бу үрдүк ыадьыт кэллэ, оттон Серафим быстыбыт сордоох кинини тугунан да айах тутара диэн суох буоллаҕа».
Архиерей, чэйдэтээри гыннаҕа дии санаан, этэр:
– Ээ, онно сүпсүгүрэ барыма, мин топпун. Бу бэйэлээх хаары оймоон, ол туһугар диэн кэлбэтим. Бу эн тускунан арааһы кэпсииллэр…
– Тыый, ол тугу, баачыка? – диэн ыйытар, билбэттии, Таҥара тапталлааҕа.
– Ити оттон араас дьиктини оҥорор дииллэр дии.
– Эс, баачыка, ол Серафим быстыбыт сордоох кэлэн дьиктини оҥоруо дуо, дьиктини соҕотох Барыны Тутан Олорооччу Айыы Тойон эрэ оҥорор кыахтаах. Аһыныгас Бэйэлээх, Кини кыайбатаҕа-сатаабатаҕа диэн суох. Бу бэйэлээх дьикти-кэрэ аан дойдуну да суохтан айбыта, баачыка. Суордары да соруйан, Илияны аһаттарбыта. Эн биһиэхэ даҕаны, баачыка, хайдахтаах уйгу-быйаҥы ыытта, көр бу…
Архиерей Таҥара тапталлааҕа ыйбытын хоту муннугу көрбүтэ, онно арай, бүтүннүү буспут отонунан кытаран, улахан баҕайы биэ эмиийин уга үүнэн тахсыбыт.
Архиерей дөйө таалан, тылыттан маппыт. Бачча кыһын – биэ эмиийэ, өссө буолаары буолан муостаҕа үүнэр! Остуоруйа курдук!
Оттон Серафим баачыка чэй иһэр бүлүүһэни ылбыт уонна биэ эмиийин үргээн барбыт. Бүлүүһэҕэ томточчу үргээн аҕалан, ыалдьытын иннигэр ууран биэрбит.
– Амсай, баачыка, аһаа! Соһуйума. Таҥараҕа туох суоҕай?! Серафим быстыбыт сордоох даҕаны мэлииппэтинэн уонна Бэйэтин этиллибэт үтүө санаатынан Кини барыны бары оҥорор кыахтаах. Өскөтүн хартыыһа да сиэмэтин саҕа итэҕэллээх буоллаххытына, хайаҕа даҕаны «Муораҕа сыҕарый!» диэтэххитинэ, сыҕарыйыаҕа. Саарбаҕалаамыахха эрэ наада, баачыка. Аһаа, аһаа!
Архиерей барытын сиэбит, онтон эмискэ муостаҕа күр гына сууллан, баачыка атаҕар бокулуон уураары гынан эрдэҕинэ, баачыка урутаан тохтоппут:
– Серафим быстыбыт сордоох иннигэр эн бокулуоннууруҥ сатаммат, эн Таҥара архиерейа буолаҕыҥ. Эйиэхэ улуу илгэлээх үтүө баар! Аньыылааҕы-харалааҕы миигин алҕаа уонна мин туспар үҥк!
Архиерей ону истэн туран кэлбит. Баачыканы алҕаабыт уонна бара сатаан икки-үс тылы эрэ булан таһаарбыт:
– Таҥара аар кырдьаҕаһа, миигин бырастыы гын: эн иннигэр аньыылаахпын! Мин туохха да турбат мөлтөх киһи туспар үҥк, бу да олоххор, кэлэргэр да.
– Истэбин, баачыка, истэбин. Ол гынан баран бу буолбуту мин өлүөхпэр диэри кимиэхэ да кэпсээмэ, кэпсээтэххинэ ыалдьыаҕыҥ.
Архиерей биэ эмиийин угар эргиллибитэ, онтуката ханна да суох, арай бүлүүһэҕэ эрэ онон-манан отонун уута хаалбыт – ол аата, харах баайыыта көстүү буолбатах эбит. Тарбахтара да отон уутугар биһиллибиттэр.
Архиерей тахсыбыт. Аргыстара: «Туох ааттааҕын итиччэ өр Серафим баачыкалыын кэпсэттэ?» – дии саныы турбуттар. Оттон баачыка эмиэ төбө сыгынньах тахсан, архиерейы тоҕоноҕун анныттан өйөөн, сыарҕаҕа тириэрдэн олордубут уонна хаарга умса түһэн бокулуоннаабыт.
Тэйбиттэрин кэннэ архиерей дьонугар: «Таҥара улуу тапталлааҕа! Дьиктини оҥорор дииллэрэ кырдьык эбит!» – диэбит. Уонна, биэ эмиийин туһунан тугу да эппэккэ ах баран, суол устатын тухары саҥата суох кириэс охсунан тахсыбыт. Арай дөрүн-дөрүн өрө тыынан: «Таҥара улуу тапталлааҕа!.. Улуу тапталлааҕа!..» – диэн эрэ ылар эбит.
Михаил ДЬЯЧКОВСКАЙ
– Көлбө тылбааhа