Сибэтиэй Серафим Саровскайга ыалдьыттааһын

Авторы:


Православная Эйкумена, Самое главное
Темы: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .

Сибэтиэй сиргэ сылдьыан баҕарбат православнай христианин, ама, баара буолуо дуо? Икки сыллааҕыта тохсунньу 15 күнүгэр Айыыга холоонноох Серафим Саровскай таҥаралаабытын (1833) уонна сибэтиэй уҥуоҕа иккиһин хараллыбытын (1991) бэлиэтиир бырааһынньык кэмигэр Никольскай собуорга Литургияҕа үҥэ турбутум. Ол туран эмискэ дьикти күүстээх сибэтиэйгэ Дивеевоҕа ыалдьыттыы барыахпын туох да олус баҕаран кэлбитим. Тута киниэхэ үҥпүтүм. Ыалдьыттааһынтан тугу да чуолкай  күүппэт этим, холобур, эмтэнэн үтүөрэри. Көннөрү сибэтиинньэни көрдөрбүн, сибэтиэй сир илгэтин биллэрбин диэн баҕарарым. Өссө сулууспаҕа баран иһэн, бүгүн туох эрэ буолуохтаах диэн сэрэйэ санаабытым. Өскөтүн туох эмэ ураты бэлиэ Серафим баачыкаттан билиннэҕинэ, булгуччу барыам дэммитим. Быладыыка Герман, алгыһын биэрэригэр, миэхэ улахан Таҥара сулууспатын просфоратын туттаран соһуппута. Бу мин үҥүүбэр дьикти харда кэллэ, ол аата Дивееволыыр буоллум дии санаабытым.

Баачыка Серафим чахчы көмөлөспүтэ. 2003 сыл сайыныгар мин Дивеевоҕа ыытыллыбыт Айыыга холоонноох Серафим сибэтиэйдэр ахсааннарыгар киллэриллибитэ 100 сылын туолуутугар анаммыт духуобунай бырааһынньыкка сылдьар дьолго тиксибитим. Онно мин кэлээскэҕэ олорор уон үстээх инбэлиит кыыспын Машаны уонна архиерейскай хуорга ыллыыр Паша диэн эдэр саха кыыһын кытта барбытым. Бу биһиги сибэтиэй сиргэ бастакы сырыыбыт этэ.

 

Москваттан Арзамас куоракка поезд сарсыарда эрдэ кэлэр. Дивеевоҕа тиийэр автобус тимир суол вокзалыттан быһа барар эбит этэ. Автобуһунан икки чаас айанныырбыт тухары айылҕа кэрэ көстүүлэрин кэрэхсээн одууластыбыт. Сэлиэнньэлэр утум-ситим элэҥнэһэн ааһаллар. Хас сэлиэнньэ аайы кэриэтэ улахан таас сиэркэптэр бааллара, сорохторо саҥардыллан эрэллэрэ.

Серафимо-Дивеевскай манастыырга чугаһаан истэхпитинэ сүрэхпитин ураты үөрүү толорбута, бары долгуйа быһыытыйбыппыт. Ыраас халлааҥҥа көмүс куупаллар кустуктуу күлүмнүүр уоттара күн бүгүҥҥэ диэри харахпар баар.

Дивеевоҕа кэллибит

Дивеевоҕа кэллибит! Бу православнай итэҕэллээх дьон сүрэҕэ тардыһар сибэтиэй сирэ. Сэлиэнньэ бүтүннүү күп-күөх үүнээйи буолбут, күн-дьыл олус үчүгэй, салгын ып-ыраас, чэгиэн-чэбдик.

Биһиги кэлээт да, супту Айыыга холоонноох Серафим Саровскай хараллыбыт Свято-Троицкай собуоругар барбыппыт. Киирэргэ уочарат улахан этэ даҕаны, биһигини, инбэлиит оҕолоохпутун көрөн, уочарата суох аһардыбыттара.

Киһи сатаан эппэт долгуйуута этэ. Тоҕо диэтэххэ, Таҥара сибэтиэйдэрин уҥуохтарыттан илгэлээх үтүө күүс тахсар. Биһиги сибэтиэй Серафим хараллыбыт ракатыгар сүгүрүйэн, ону Быыһааччыбыт Иисус Христос алгыс биэрэр баастаах илиитин курдук санаан, бэркэ сэрэнэн уураатыбыт. Сибэтиэй киһи уҥуоҕун аттыгар туран, өлүү суох, сибэтиэйдэр тыыннаахтар, биһиги туспутугар үҥэн биһигини харыстыыллар дии саныыгын. Ити курдук биһиги манастыыртан дууһабыт сырдаан тахсыбыппыт.

Хонор сири көрдөөбүппүт, хата, ону булар судургу эбит этэ. Ыйар сурук элбэҕэ, онон  хонук сирбитин паломниктар кииннэригэр туох да эрэйэ суох булбуппут, өссө босхо аһылыкка толуон биэрбиттэрэ. Олус элбэх инбэлиит дьон кэлбитин үрдүнэн үтүрүһүү, анньыһыы олох суоҕа. Бары бэйэ-бэйэлэригэр эйэ дэмнээхтик сыһыаннаһаллара. Сулууспаҕа киһи төһө баҕарар холкутук туран үҥэр кыахтааҕа. Күн аайы эрдэтээҕи уонна хойукку Литургия буолара, акафист ааҕаллара, онно мустубут дьон бары ыллыыр этилэр. Бэрээдэги бэрт элбэх милииссийэ көрөрө гынан баран, ураты иллээх дьон мустубутуттан олор бэйэлэрэ дьиктиргииллэрэ.

Биһигини кэлээт да киирэ сылдьыбыт Троицкай собуорбут ытык-мааны дьүһүнэ олус диэн сөхтөрбүтэ. Иһинээҕи киэргэтиитэ үчүгэйиэн! Иконалар, үгүс элбэх киһи ис сүрэҕиттэн үҥэн-сүктэн, Таҥара алгыһынан илгийэ тураллара, уонна оннооҕу аҕабыыттар ааҕар, ыллыыр мэлииппэлэрэ киһи дууһатыгар ордук иһирэхтик киирэрэ, сүрэҕи таарыйара. Дьокуускайга итинник ыллыылларын Быладыыка Герман, иерей манаах Адриян сулууспаларыгар истибитим.

Преображенскай Таҥара дьиэтэ сирдээҕигэ туохха

Преображенскай Таҥара дьиэтэ сирдээҕигэ туохха да маарыннаабата, олох субу халлааҥҥа көтөн тахсыах курдуга. Онно аан бастаан киирбиппэр, миигин кыра инбэлиит кыыс оҕо үөрэн ытыһын таһыммытынан көрсүбүтэ. Кэлин кини ийэтиттэн билбитим, кыысчаан миигин, азиат дьүһүммүн көрөн, бэйэтин омугар ылынан үөрбүт этэ. Ону таһынан биһиги курдук дьүһүннээх биир эр киһини көрбүтүм. Өссө Дивеево послушницатын, баҕар, эһиги биир дойдулааххыт буолуо дииллэрэ. Биһиги курдук омуктар онно аҕыйахпыт олус курус этэ. Ыарыһах кыысчаан Аня хайдах курдук үөрбүтэй! Санаан көрүҥ, оттон аанньаллар төһөлөөх үөрэллэрэ буолуой?.. Ол эрээри, онно дьүһүнүнэн көрөн араарсыы суох этэ.

Православнай итэҕэллээхтэр – ураты дьон. Тулабар билбэт дьонум, ыарыһах оҕолоохпун көрөн, миэхэ санаабын көтөҕөр тыллары этэллэрэ, сорохтор бокулуоннаан ааһаллара, оннооҕор аҕабыыттар кытта. Таҥара эйиэхэ тулууру биэрдин диэн алгыыллара, тугу кыайалларынан көмөлөһө сатыыллара. Элбэх киһи көмөлөһө сатаабыта, харчынан эмиэ. Ханна барытыгар истэрим «терпения тебе, родная» дииллэрин.

Биһиги бу манастыыры олохтообут бастакы игумения Александра дьүүктэтигэр бара сылдьыбыппыт. Онно купальня эркинигэр иконалар бааллар. Киһи  үҥэн эрэ баран, сибэтиэй ууга киирэр. Мэлииппэтэ суох кыайан да киирбэккин – уу муустаах курдук, тыбыс-тымныы. Ууттан таҕыстаххына бүтүн бэйэҥ сылыйан хаалаҕын, дууһаҥ ыллыыр, чэпчээн олох дайа сылдьар курдуккун. Уу аттыгар биһиги кэлээскэҕэ олорор подрясниктаах киһини көрбүппүт. Ууну биэдэрэнэн баһан аҕалан биэрэллэрэ, ону кини хомуоһунан баһа-баһа дьон сирэйигэр ыһара. Биһиги көрөн турдахпытына куһаҕан тыыннар дьону дьигиһиппитинэн кинилэртэн тахсан бараллара. Үкчү Библияҕа суруллубутун курдуга.

Онтон автобуһунан Цыгановка диэн сэлиэнньэҕэ Серафим Саровскай күөлүгэр бара сылдьыбыппыт. Күөл аттыгар чочуобуна, купальня бааллар. Кыыспын ууга киллэрэрбэр аквалангист көмөлөспүтэ. Онно эмиэ абааһы буулаабыт дьонноро бааллара, олор хас эмэ төгүл ууга киирдэхтэринэ эрэ куһаҕан тыынтан босхолонор этилэр.

Валентина Романова Якутск

Биһиги ууттан тахсааппытын кытта эмискэ күүстээх ардах курулаччы куппута. Мин оҕобунаан таҥаспыт бүтүннүү илийэн хаалбыта. Онуоха киоскаҕа атыылыы турар кыыс куоптатын устан ылан Машаҕа кэтэрдибитэ уонна ардах ааһыар диэри оҕобун киоскатыгар олордубута. Паша ол кэмҥэ, ардах да курулаттар, үрүйэ уутугар харбыы сылдьыбыта. Ардах тохтоотун кытта, Курскай куораттан кириэстээх, дьикти күүстээх иконалардаах сатыы дьон тиийэн кэлбиттэрэ. Кинилэр күөл аттыгар туран акафист аахпыттара. Маша биһикки ол иконалары уураабыппыт. Кэлбит дьон биһигини Курскайга кэлээриҥ диэн ыҥырбыттара. Дивеевоҕа төннөрбүтүгэр автобус атын суолунан барбыта. Онно көрбүппүт, паломниктар балааккалара элбэҕэ бөҕө, бүтүн куорат буолбут этэ. Автобуспутугар олорон иһэн, бары быыстала суох «Кыыс Боҕуруодьусса, үөр-көт…» диэн мэлииппэни ыллаабыппыт.

Кэлин биһиги өссө Боҕуруодьусса Иверскэй, Казанскай иконаларын аттыларыгар баар үрүйэлэргэ сылдьыбыппыт. Казанскай икона үрүйэтин аттыгар сибэтиэй эмчит Пантелеимон дьүүктэтэ баара. Ханна да тиийдэрбит, оҕом биһиккини уочарата суох киллэрэн, кыыспын ууга түһэрсэн биэрэллэрэ.

Биһиги өссө бу манастыырга олорон ааспыт, үс игумения – сибэтиэй Александра, Елена уонна Марфа – хараллыбыт храмнарыгар сылдьыбыппыт. Онно сылдьан долгуйан, туох баар харчылаах, докумуоннардаах суумкабын умнан кэбиспит этим. Төннүбүтүм, хата, суумкам хаалларбыт сирбэр баара. Үөрэммин, сибэтиэй дьахталлар иконаларын атыыласпытым. Кинилэр алгыстара суох барар кыаҕым суоҕа.

Саровскайдааҕы блаженнай Паша уҥуоҕар биһиги өр тохтообуппут, онтон киһи олох барыан баҕарбат. Аҕабыыт алгыһын ылан баран, ити сиртэн сибэтиинньэ буор ылбытым.

Серафим уҥуоҕун кириэстээх арыаллааннар

Юбилей буолара икки күн иннинэ Айыыга холоонноох Серафим уҥуоҕун кириэстээх арыаллааннар, сатыы Саров куоракка илдьибиттэрэ. Бу сөҕүмэр улахан турунуу этэ. Хас эмэ тыһыынчанан киһи мустан бары биир санаанан Таҥараны итэҕэйэн, айхаллаан, уостарыттан мэлииппэни түһэрбэккэ, Кини сибэтиэйин айхалыыллара. Биһиги кинилэр сорҕолоро буоларбытын санаан, сүрэхпит Паасха үөрүүтүнэн туолбута. Сибэтиэй Серафим тыыннааҕар дьону барытын: «Христос воскресе, радость моя», – диэн этэрин өйдөөн кэлбиппит. Биһиги ол быыһыгар Саха сиригэр олоро сылдьыбыт Попов Александры билсибиппит. Кини Дивеевоттан чугас Тумботино сэлиэнньэҕэ олороро. Биһиги аҕабыыттарбытын билэттиир эбит этэ. Александр саха дьонун көрөн олус үөрбүтэ. Кини Курскайга сылын ахсын тиийэн, сатыы кириэстээх хаамсан Дивеевоҕа кэлэр эбит. Эһиил эмиэ кириэстээх хаамыыга кэлээриҥ диэн ыҥырбыта да, кыайан барбатахпыт.

Бырааһынньык иннинэ, киэһэ, элбэх дьон Свято-Троицкай собуор аттыгар кириэстээх хаамыыны кэтэспиттэрэ. Собуорга киһи хайдах да кыайан киирбэт этэ. Ол эрээри дьон биһигини, оҕом кэлээскэтин икки өттүттэн өрө көтөҕөн, иһирдьэ киллэрбиттэрэ. Онон Айыыга холоонноох Серафим уҥуоҕун төттөрү аҕалалларын собуор иһигэр холкутук кэтэспиппит. Биһиги телеоператордар аттыларыгар турбуппут, ол кэмҥэ уулуссаҕа улахан экраҥҥа трансляция бара турара. Паша онно кыыһым Маша куолаһын истэн, дьонум собуорга  киирбиттэр эбит диэн үөрбүт.

Сотору санныларыгар хоруобу сүгэн, архиерейдар тиийэн кэлбиттэрэ. Арай онно көрбүппүт, биһиги архиепископпыт Герман хоруобу сүксэн бу иһэр эбит! Оо, үөрдэхпитиэн: БИҺИГИ Быладыыкабыт… Дьэ онтон аны Айыыга холоонноох Серафимныын көрсөр сибэтиэй түгэн үүннэ… Долгутуулаах үҥүү саҕаланна. Ол үтүмэн үгүс киһи мустубут сулууспатыгар Таҥара илгэлээх үтүө күүһэ биллэрэ, харах уута ардах курдук саккырыыра.

Кэлин көрбүтүм норуоту ракаҕа анал күрүө-хахха нөҥүө чугаһаталлара. Биһигини киллэрбиттэригэр бары бүк түһэн раканы уураабыппыт уонна добуочча хахха анараа өттүгэр турбуппут. Онно Айыыга холоонноох сибэтиэй иконатын кытта бэйэбит эрэ буола түспүппүт – биһиэхэ дууһабытыгар олус чэпчэки, сылаас этэ.

Бырааһынньык Литургията аһаҕас халлаан анныгар буолбута. Преображенскай храм иннигэр туруоруллубут аалтаарга сулууспаны Сибэтиэйтэн сибэтиэй Патриарх Алексий II бэйэтэ уонна Архиерейскай Собуор бүттүүн ыыппыттара. Тас дойдулартан элбэх ыалдьыт кэлбит этэ. Биһиги ыраах турбуппут да буоллар, экраҥҥа барыта көстөрө. Киһи хара баһаам этэ да, ким аньыытын этиниэн баҕалаах барыта этиммитэ, ол курдук аҕабыыттар элбэхтэрэ. Таҥараҕа тиксиэн баҕалаах эмиэ барыта тиксибитэ.

Мин оҕобун, кэлээскэҕэ олорорун ыраахтан көрөн

Мин оҕобун, кэлээскэҕэ олорорун ыраахтан көрөн, икки митрополит, хас да архиепископ кэлэн алҕаан ааспыттара, онон бэйэм эмиэ үрдүк алгыска тиксибитим.

Барытын киһи кыайан кэпсээбэт. Дивеево, ордук сибэтиэй канавканан хаамыыбыт мин өйбөр-сүрэхпэр дириҥник иҥэн хаалбыт. Үрдүк алгыстаах Боҕуруодьусса Хотуммут ыраастан-ыраас атаҕынан үктэммит сиринэн хаста да хаампыппыт да, ону олох өйдөөбөппүн, арай үҥэрбин уонна аттыбар Боҕуруодьусса баар курдугун эрэ өйдүүбүн.

Соторутааҕыта Москватааҕы Свято-Даниловскай манастыыр манаахтара биһиги епархиябытыгар Серафим Саровскай олоҕун бүтэһик сыллардааҕы мэтириэтиттэн уруһуйдаммыт дьикти күүстээх иконатын бэлэхтээбиттэрэ. Мин онтон олус үөрэбин. Ол икона билигин Преображенскай храмҥа турар. Кини араас сиргэ элбэх киһини дьиктитик үтүөрдүбүт. Таҥара биэрдэҕинэ, Дьокуускайга да, баачыка Серафим үҥүүтүнэн, ким эмэ үтүөрүө, духуобунай олоҕор бөҕөргүө. Быладыыка Герман саҥа сулууспаҕа ананан Курскайга барарыгар биһигини Айыыга холоонноох Серафим иконатынан алҕаабыта. Онтон тоҕо эрэ миигин Курскайга ыҥырбыттара. Баҕар, аны онно бара сылдьар дьолго тиксиэм. Онон биһиги бука бары халлааҥҥа Серафим Саровскай курдук күүстээх үҥээччилээхпит. Айыыга холоонноох аҕабыт Серафим, биһиги туспутугар Таҥараттан көрдөс!

Валентина РОМАНОВА